یکی از مهمترین مسائلی که در بازارهای مالی وجود دارد، پشتیبانی از اقتصاد جامعه است. درواقع، نهادها و سازمان‌ها برای گسترش فعالیت خود باید از منابع مالی همانند اوراق بهادار استفاده کنند. این اوراق شامل هر نوع ورق یا برگه‌ای می‌شود که قابل انتقال به دیگری است. همچنین وظیفه تعیین انواع این اوراق برعهده شورای عالی بورس می‌باشد که اطلاعات لازم را نیز در اختیار عموم قرار می‌دهد. اوراق بهادار به عنوان یک ابزار مالی قابلیت داد و ستد دارد؛ به همین دلیل بسیاری از سرمایه‌گذاران از آن به نفع خود سود می‌برند. در این مطلب قصد داریم تا اطلاعات ضروری را در رابطه با انواع این اوراق به شما ارائه دهیم، درصورتی‌که به دنبال پشتوانه مالی ایمن و ارزشمند هستید، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
آشنایی با اوراق بهادار
با گسترش بورس و ورود آن به زندگی انسان‌ها، مردم متوجه شدند که علاوه بر طلا و پول، دارایی‌های دیگری نیز ارزش مالی دارند و می‌توانند پشتوانه مناسبی برای آن‌ها باشند. یکی از محبوب‌ترین و برترین دارایی‌ها در دنیای امروز، اوراق بهادار بوده که دارای انواع مختلفی است. این اهرم مالی، پتانسیل بالایی برای سرمایه‌گذاری دارد و به دلیل قابلیت معامله خود، مورد توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران قرار گرفته است.
اعتبار این اوراق با توجه به نوع و نحوه اجرای مقررات کشورهای مختلف مشخص می‌شود و به صورت‌های متفاوتی در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد.
انواع اوراق بهادار
در صورت انتخاب این اهرم مالی لازم است تا با مهمترین آن‌ها آشنا شوید؛ به همین دلیل در ادامه به بررسی کامل این اوراق پرداخته‌ایم.
- اوراق حقوق صاحبان سهام
این اوراق، میزان مالکیت سرمایه‌گذاران را در یک نهاد نشان می‌دهد و براساس عوامل مختلف شامل دسته‌بندی‌های متفاوتی از قبیل حقوقی به سهام عادی و ممتاز و سهام انتفاعی و سرمایه‌ای و از لحاظ ماهیت آورده به سهام نقدی و غیرنقدی می‌شود. البته این دسته‌بندی‌ها با یک‌دیگر هم‌پوشانی دارند. اوراق حقوق صاحبان سهام براساس کاربردهای خود در انواع زیر وجود دارد:
- سهام بانام: در این نوع سهام، نام خریدار در دفتر سهام شرکت و یا ورقه سهم ثبت می‌شود؛ به همین دلیل امکان شناسایی صاحب سهم وجود دارد و ارتباطات لازم را بین شرکت و سهامدار به وجود می‌آورد.
- سهام بی‌نام: این سهام در وجه حامل تنظیم می‌شود و درواقع نوعی سند است که دارنده آن به عنوان مالک آن شناخته می‌شود. در ورقه سهم، حقوق دارنده سهام مشخص شده است و برای انتقال آن نیز تنها باید سند را به شخص دیگری تحویل دهند.
- سهام عادی: این سهام جزو رایج‌ترین سهام در بین انواع اوراق بهادار به حساب می‌آید که از ارزش اسمی برخوردار است. سهام‌داران عادی به نسبت تعداد سهام خود می‌توانند مالک شرکت تلقی شوند. مسئولیت هر سهامدار نیز با توجه به تعداد سهامی که در شرکت دارد، مشخص می‌شود. نکته دیگری که در رابطه با سهام عادی وجود دارد، میزان ریسک موجود در آن است؛ چراکه با کاهش سود سهم و یا زیان شرکت، ارزش سهم نیز کاهش می‌یابد و سهام‌داران دچار ضرر می‌شوند.
- سهام ممتاز: نوع دیگری از اوراق بهادار، سهام ممتاز است که دارندگان آن سود ثابتی دریافت می‌کنند و ادعای محدودی نسبت به دارایی‌های شرکت دارند. سهام ممتاز همانند سهام عادی دارای هزینه مالیاتی نیست و به دلیل سود ثابتی که دارد، به سهام‌داران درآمد ثابت تعلق می‌گیرد.
- سهام نقدی: این سهام در قبال پولی که افراد به شرکت‌ها پرداخت می‌کنند، واگذار می‌شود. این سهام به صورت نقدی بوده و به راحتی قابل معامله است.
- سهام غیرنقدی: این سهام که در قانون فعلی ایران وجود ندارد، به برآوردهای غیرنقدی تعلق می‌گیرد.
- سهام سرمایه‌ای: این سهام همان سهام ممتاز و عادی محسوب می‌شود.
- سهام انتفاعی: این سهام در صورتی مصداق دارد که ارزش اسمی سهم به علت استهلاک سرمایه با استفاده از سود قابل تقسیم و اندوخته‌های اختیاری به صاحب آن پرداخت شود.
- اوراق مشتقه
این اوراق نوعی قرارداد هستند که ارزش آن‌ها از ارزش یک دارایی پایه همانند ارز، سهام و کالا یا شاخص بازار مشتق می‌شود. درواقع صاحب این اوراق براساس نوسانات قیمت دارایی، به سود می‌رسد و یا حتی ضرر می‌کند. انواع این اوراق شامل قراردادهای معاوضه، قراردادهای اختیار معامله و قراردادهای آتی می‌شود که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
- قرارداد آتی: در این قرارداد دو طرف متعهد می‌شوند که یک کالا را براساس ضوابط بازار بورس در یک تاریخ و با یک قیمت مبادله کنند.
- اختیار معامله: در این ابزار مشتقه، به خریدار این اختیار داده می‌شود تا در مدتی مشخص و قیمتی معین دارایی معلومی را خرید و فروش کند.
- قرارداد معاوضه‌ای: در این قرارداد، طرفین متعهد می‌شوند تا دو دارایی را به نسبت تعیین‌شده با کیفیت مشخصی معاوضه نمایند.
- اوراق بدهی
این اوراق از سوی ناشر، پخش و تضمین می‌شود. با توجه به این تضمین، در زمانی معین، مبلغ مشخصی به صاحب و خریدار ورقه بدهی پرداخت خواهد شد. همچنین اصل مبلغ نیز در زمان سررسید به خریدار بازگردانده می‌شود. این اوراق شامل موارد زیر می‌شود:
- اوراق قرضه: این اوراق قابلیت معامله دارند و بیانگر مبلغ وام با سود مشخص هستند. اوراق قرضه در برخی از مواقع علاوه بر سود مورد نظر، حقوق دیگری نیز برای خریدار دارند. البته زمان پرداخت سود و زمان سررسید آن در این اوراق مشخص می‌شود.
- اوراق مشارکت: این اوراق براساس قانون یا مجوز بانک مرکزی برای تامین بخشی از منابع مالی برای مدت معینی به قیمت اسمیِ مشخصی، منتشر می‌شود.
- اوراق صکوک: از آنجایی که دریافت سود در دین اسلام ربا به شمار می‌رود؛ به همین دلیل اوراق صکوک که نوعی از اوراق بهادار است برای افراد معتقد صادر می‌شود. این اوراق دارای سود شناور بوده و مورد تایید اسلام هستند. اوراق صکوک شامل بخش‌های مختلفی همانند صکوک قرض‌الحسنه، صکوک وقف، صکوک منفعت، صکوک مرابحه و … می‌شود.
کلام آخر
یکی از ابزارهای مالی که از ارزش مالی زیاد و قابلیت انتقال برخوردار می‌باشد، اوراق بهادار نام دارد. این اوراق دارای انواع مختلفی هستند که برای افزایش سرمایه بازارهای مالی خصوصی و دولتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این قسمت به مهمترین و رایج‌ترین آن‌ها اشاره کردیم. شما نیز می‌توانید با توجه به امکانات خود، یکی از انواع این اوراق را خریداری کرده و فعالیت خود را در بازار سرمایه آغاز نمایید.