آیا می‌دانید شاخص بورس چیست و انواع مختلف آن چه کاربردی دارند؟ در حالت کلی، منظور از شاخص ابزاری بوده که از آن به منظور ارزیابی تغییرات داده‌های اقتصادی بهره می‌برند. در واقع، شاخص‌ها معیاری پُر اهمیت در بازارهای مالی برای سنجش سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند. بنابراین، شاخص‌های بورس ابزاری هستند که افراد فعال در بازار بورس می‌توانند به کمک آن‌ها اقدام به بررسی و تحلیل وضعیت بورس از جنبه‌های مختلف نمایند. آشنایی با این شاخص‌ها بسیار حائز اهمیت است؛ چرا که تحلیل‌های حاصل از این شاخص‌ها روی تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران تأثیر زیادی می‌گذارد. چنانچه تمایل دارید با انواع مختلف شاخص‌های بورس آشنا شوید، از شما دعوت می‌شود در ادامه این مطلب با اینوِستیا همراه باشید.
شاخص بورس چیست؟
قبل از این که به بررسی انواع مختلف شاخص‌های بورس بپردازیم، در ابتدا باید کمی بیشتر با این ابزار آشنا شویم. شاخص‌ها از جمله ابزارهایی در بازارهای مالی به شمار می‌روند که با کمک آن‌ها می‌توان وضعیت کلی بازار را مورد سنجش قرار داد و تغییرات آتی در قیمت‌ها را نیز پیش‌بینی نمود. شاخص‌ها انواع متنوعی دارند و هر یک از آن‌ها بر مبنای پارامترهای متعددی، مفهوم خاصی را بیان می‌کنند. پس اگر می‌خواهید در بازار بورس به اطلاعات مهمی در مورد عملکرد بازار دسترسی پیدا نمایید و در تحلیل سهم بهتر عمل نموده و تصمیمات درست‌تری بگیرید، آشنایی با این شاخص‌ها برای شما ضروریست.
انواع شاخص بورس کدامند؟
همان‌طور که گفته شد، شاخص‌های بورس انواع متنوعی دارند که در ادامه به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت:
۱. شاخص کل
یکی از مهم‌ترین شاخص‌های بازار سرمایه در ایران، شاخص بازدهی یا شاخص TEDPIX است که سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌هایی که در بورس تهران در حال معامله بوده را نمایش می‌دهد. تغییرات این شاخص، بازدهی سبد سهام شما را نشان خواهد داد. به عنوان مثال، اگر شما از تمامی شرکت‌های موجود در بورس تهران با توجه به وزن سهام در شاخص TEDPIX سهم بخرید، هرگونه تغییر در این شاخص، میانگین بازدهی سهام شما را نشان خواهد داد. محاسبه این شاخص بورس بر اساس وزن سرمایه‌گذاری شرکت‌ها در بورس صورت می‌گیرد؛ به بیان دیگر، شرکت‌هایی که سرمایه بیشتری داشته و بزرگ‌تر هستند تأثیر بیشتری در تغییرات این شاخص خواهند داشت.
۲. شاخص کل هم وزن
در شاخص کل هم وزن، تمامی شرکت‌ها دارای وزن و ضریب یکسان هستند. از جمله اصلی‌ترین مزیت‌های این نوع از شاخص بورس می‌توان به جلوگیری از دستکاری افراد اشاره کرد. از آن جایی که وزن تمام شرکت‌ها در این شاخص برابر بوده، هیچ‌کس نمی‌تواند شاخص کل بورس را به صورت تصنعی با خرید سهام شرکت‌های خاصی که وزن بیشتری دارند، افزایش دهد.
این شاخص به نوعی به منظور برطرف کردن ایرادات شاخص کل به وجود آمده، اما نحوه محاسبه آن با شاخص کل یکسان است. همان‌طور که گفته شد، در این شاخص ارزش تمامی سهام با یکدیگر برابر بوده و به همین علت گاهی اوقات امکان دارد که در زمان منفی بودن شاخص کل، شاخص کل هم وزن مثبت محاسبه شود. به این معنی که سهام بزرگ بازار منفی است و موجب شده که شاخص کل نیز منفی شود. در مقابل، سهام کوچک‌تر عملکرد بهتری از خود نشان داده و تأثیر مثبت روی شاخص کل هم وزن گذاشته است.
۳. شاخص قیمت وزنی – ارزشی
نوع دیگری از شاخص بورس، شاخص قیمت نامیده می‌شود که نشان‌دهنده میانگین قیمت سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. به بیان دیگر، این شاخص قسمتی از شاخص کل محسوب می‌شود که تغییرات بازدهی نقدی را نشان نخواهد داد. اگر شاخص کل را بدون در نظر داشتن سود حاصل از سرمایه‌گذاری سهام لحاظ کنیم، شاخص قیمت محاسبه خواهد شد. این شاخص کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را شامل می‌شود؛ چنانچه نماد یک شرکت بسته شده یا این که برای مدت زمانی مورد معامله قرار نگیرد، قیمت‌آخرین معامله آن در شاخص قیمت در نظر گرفته خواهد شد.
۴. شاخص قیمت هم وزن
اصلی‌ترین تفاوت شاخص قیمت وزنی – ارزشی با شاخص قیمت هم وزن همچون تفاوت شاخص کل و شاخص کل هم وزن نمایان می‌شود. شاخص قیمت وزنی – ارزشی سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌های بورس یا میانگین بازده حاصل از افزایش قیمت سهام را نشان می‌دهد. در این شاخص تمرکز روی شرکت‌های بزرگ‌تر و تأثیر آن‌هاست. در مقابل، در شاخص قیمت هم وزن کلیه شرکت‌ها یک نقش یکسان داشته و شرکت‌های بزرگ‌تر نسبت به شرکت‌های کوچک‌تر ارجحیت ندارند.
۵. شاخص آزاد شناور
منظور از سهم شناور، قیمتی از سهام یک شرکت بوده که سهامداران خرد و آماده فروش به جای سهامداران مدیریتی و راهبردی، دارندگان آن هستند. این شاخص بورس نشان‌دهنده میزان سهامی بوده که می‌توان آن را برای خرید و فروش در اختیار سهامداران حقیقی قرار داد. به بیان دیگر، شاخص آزاد شناور به میزان سهمی که در بازار تحت تصرف سهامداران اکثر شرکت‌ها نبوده، اشاره دارد. هر اندازه میزان درصد سهام شناور آزاد یک شرکت افزایش پیدا نماید، آن شرکت از سوی سرمایه‌گذاران حقیقی بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرد.
اهمیت آشنایی با انواع شاخص بورس از دیدگاه اینوِستیا
شناخت دقیق هر یک از شاخص‌های بورس و تفاوتی که با یکدیگر دارند، موجب می‌شود که سرمایه‌گذاران و سهامداران بتوانند از شرایط بازار درک درستی پیدا نموده و بورس را به شیوه‌ای بهتر و اصولی‌تری ارزیابی نمایند. در نهایت، این شاخص‌ها به شما کمک خواهند کرد تا در سرمایه‌گذاری و معاملات خود تصمیمات بهتری بگیرید.
سخن پایانی
در این مقاله به بررسی رایج‌ترین انواع شاخص بورس پرداختیم و با شاخص کل، شاخص کل هم وزن، شاخص قیمت وزنی – ارزشی، شاخص قیمت هم وزن و همچنین شاخص آزاد شناور آشنا شدیم. در بازار بورس مفاهیم و اصطلاحات مختلفی وجود دارد و هر فردی که می‌خواهد در این بازار مشغول به سرمایه‌گذاری شود، برای موفقیت بایستی با این اصطلاحات و کاربرد آن‌ها آشنا باشد. از جمله این اصطلاحات مهم می‌توان به شاخص‌های بورس اشاره داشت. به کمک این شاخص‌ها شما می‌توانید به عنوان یک فرد حرفه‌ای در این بازار مشغول به فعالیت شده و تصمیمات درست‌تر و پُر سودتری بگیرید. تمامی سرمایه‌گذاران، شرکت‌ها، تحلیل‌گران، رسانه و همچنین عموم مردم به منظور درک بهتر وضعیت بازار، اتخاذ تصمیمات مهم و همچنین تحلیل سهم می‌توانند از این شاخص‌ها بهره ببرند.